Michał Boczek

Michał Boczek ur. 1900 – zm. 1988

Autentyczny twórca ludowy, niepowtarzalna osobowość. Urodził się 10 września 1900 w Jeleśni. Mieszkał w Rajczy, gdzie zmarł 23 stycznia 1988 roku. Zajmował się rzeźbą, malarstwem na szkle i płótnie, tworzył też grafiki. Sięgał do starych wzorów, czytał książki o sztuce, często gościł w muzeach. Jego pierwszym nauczycielem-mistrzem był Ignacy Dunat – pasterz o niepospolitej wyobraźni, autor rzeźbionych scen Męki Pańskiej w kapliczce na Janikowej Grapie.

Tematyka prac rzeźbiarskich Michała Boczka była różnorodna. Dominowały przedstawienia sakralne, związane z życiem Chrystusa, Matką Boską, Trójcą Świętą i świętymi. Najchętniej jednak tworzył wizerunki swojego patrona św. Michała Archanioła. Podejmował też tematy świeckie, związane z życiem codziennym górali i ich folklorem – przedstawiał muzykantów, kolędników, tańce góralskie, wesela. Ponadto rzeźbił postacie historyczne, budował szopki. Zwykle wykorzystywał drewno lipowe, a figurki malował temperą albo farbą plakatową, rzadziej zostawiał w stanie surowym czy bejcował.

W obrazach na szkle jego autorstwa przeważała tematyka sakralna: Chrystus Ukrzyżowany, Matka Boska i święci. Malując obrazy kartuszowe, nawiązywał zarówno do tzw. odmiany żywieckiej – z charakterystycznym białym tłem i ornamentem girlandowym zbudowanym z elementów roślinnych, jak i odmiany jeleśniańskiej. Próbował również swoich sił w malarstwie olejnym na płótnie (pejzaże bałkańskie związane ze wspomnieniami I wojny światowej, nieliczne portrety, krajobrazy rodzinnych stron).

Michał Boczek potrafił umiejętnie, z ogromnym wyczuciem, wykorzystać elementy tradycji i łączyć je z własnymi środkami wyrazu. Był znakomitym kolorystą – za pomocą barw wydobywał ekspresję postaci i podkreślał dekoracyjność ludowego wizerunku. 

Swoich artystycznych zainteresowań nie ograniczał wyłącznie do tworzenia. Był na przykład jednym z założycieli Regionalnej Izby Pracy Twórczej w Jeleśni (1973), gdzie po raz pierwszy pokazał swoje prace, a także, o czym rzadko się wspomina, tańczył w jeleśniańskim zespole regionalnym Koła Gospodyń Wiejskich. Od 1974 roku należał do Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Przez 7 lat współpracował z Cepelią.

Za swoją twórczość zdobył wiele nagród i wyróżnień w prestiżowych przeglądach rzeźby i malarstwa na szkle. Odznaczony został m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Prace Michała Boczka znajdują się w zbiorach muzeów w Warszawie, Krakowie, Toruniu, Nowym Sączu, Łodzi, Rabce i Bielsku-Białej oraz w prywatnych kolekcjach – w Polsce, Belgii, Hiszpanii, Niemczech, Kanadzie, Szwajcarii, USA, we Włoszech, w Watykanie, na Węgrzech.

http://transetno.eu/pl/boczek-michal

Nasz region może się poszczycić wieloma artystami, którzy pozostali nie tylko we wspomnieniach, ale również spuściźnie twórczej. Prezentujemy poniżej jedną z takich osób, Michała Boczka.

Michał Boczek urodził się w 1900 roku w Jeleśni. Jako twórca ludowy rzeźbił, malował na szkle, tworzył też grafiki. Mieszkał w Rajczy, a zawodowo pracował na kolei. Jego pierwszym nauczycielem był rzeźbiący sceny Męki Pańskiej pasterz – analfabeta Ignacy Dunat. Znawcy uznają tematykę prac Michała Boczka za różnorodną. Dominują jednak akcenty typowe dla sztuki ludowej, czyli przedstawienia sakralne, związane z Trójcą Święta, Matką Boską i świętymi. Znalazło w nich wyraz również życie górali, ich życie codzienne, folklor,, sceny taneczne i kolędnicze. Boczek budował szopki bożonarodzeniowe. Wykorzystywał do nich drewno lipowe. Figurki postaci malowane pyły temperą, farba plakatową, czasem były bejcowane lub pozostawiane w stanie surowym. W jego obrazach na szkle natomiast można odnaleźć nawiązania do tzw. odmiany żywieckiej. W nich też przewagę stanowią sceny sakralne. Obrazy na płótnie, tworzone przez Michała Boczka prezentowały z kolei często krajobrazy bałkańskie, z którymi zetknął się w czasie I wojny światowej.

Własnoręcznie wymalował kolekcję zabawek – drewnianych „klepoków”- które stanowiły cegiełkę na rzecz budowy Centrum Zdrowia Dziecka. Należał do Stowarzyszenia Twórców Ludowych.
Michał Boczek był laureatem wielu nagród i wyróżnień. Odznaczono go Krzyżem Kawalerskim Odrodzenia Polski. Zmarł w 1988 roku w Rajczy.
Twórczość pozostałą po nim odnajdziemy w niejednym regionalnym muzeum, ale docierają też dalej, a nawet bardzo daleko. Rzeźba Michała Boczka pt. „Kolędnicy z gwiazdą”, wykonana w 1973 roku i na stałe będąca w zbiorach Muzeum Historycznego w Bielsku – Białej była w 2014 roku prezentowana na wystawie czasowej pt „Gore Gwiazda. Polskie Zwyczaje Kolędnicze” w Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie.

https://zywiec.beskidy.news/kultura/1586-dzialali-tutaj-tworca-michal-boczek-2