Rozalia Kastelik laureatka Nagrody im. Oskara Kolberga
Rozalia Kastelik to jedna z najwybitniejszych żywieckich artystek ludowych, kontynuatorka znanej w tym regionie od wielu pokoleń tradycyjnej sztuki zdobniczej – plastyki dekoracyjnej, wykonywania kwiatów z bibuły, łączonych w różnorodne kolorowe kompozycje: bukiety, girlandy, wieńce, korony.
Rozalia Kastelik pochodzi z żywieckiej wsi Pewel Wielka. Jest córką znanej twórczyni ludowej Franciszki Uflant, laureatki Nagrody Oskara Kolberga w 1996 r. Sztuki wykonywania kwiatów nauczyła się od matki i siostry, w jej środowisku rodzinnym od pokoleń zajmowano się tym rękodziełem. Już w dzieciństwie poznawała różne techniki wykonywania kwiatów oraz sposoby i style łączenia ich w misterne kompozycje. Wykonywanie bibułowych ozdób było popularne w tym regionie już w początkach XX wieku. Zdobnictwem tym zajmowały się głównie kobiety. Kolorowe kompozycje kwiatowe były stosowane do dekorowania wnętrz domów na święta Bożego Narodzenia i Wielkanocy. Girlandami i koronami kwietnymi oplatano obrazy religijne, figury świętych, bukietami ozdabiano kąty w białej izbie. Do dzisiaj zachował się zwyczaj dekorowania kwiatami z bibuły kapliczek i figur przydrożnych.
Jeszcze w latach pięćdziesiątych XX wieku powszechne były w regionie żywieckim różnorodne kompozycje kwiatowe jako rekwizyty obrzędowości weselnej. Z bibułkowych kwiatów wykonywano bukiety i wianki ślubne dla Panny Młodej i drużek; bukieciki białych kwiatków dla Pana młodego, różowych dla drużbów oraz kolorowe, zwane woniąckami dla gości weselnych. Chochołami z białych i różowych kwiatów i szyszek przystrajano konie w orszaku weselnym. Bardzo popularną formą kompozycji kwiatowych były wieńce imieninowe. Szczególnie ceniono wieńce wykonywane przez artystki z Pewli Wielkiej i Sopotni Małej. Rozalia Kastelik jest mistrzynią zdobnictwa bibułkowego, artystką doświadczoną, stosującą różne techniki budowania kompozycji, obdarzoną artystycznym smakiem, wyczuciem koloru i formy. Przez wiele lat wykonywania kwiatów wypracowała własny styl kompozycji i kolorystyki, łączący tradycyjną estetykę i indywidualne upodobania artystki. Jej inspiracją jest przyroda i kwiaty w naturze. Wykonuje kwiaty z karbowanej bibuły, ich wielobarwne, misterne kompozycje o różnej wielkości, kształcie i kolorystyce, zachwycające oryginalnością i kunsztem wykonania, zarówno znawców tradycyjnego zdobnictwa regionalnego jak i szeroki krąg nabywców w kraju i za granicą. Począwszy od 1970 r. uczestniczy w konkurach tradycyjnego zdobnictwa, organizowanych przez Muzeum w Żywcu, Oddział Beskidzki Stowarzyszenia Twórców Ludowych oraz Ośrodki Kultury w Bielsku–Białej, Jeleśni i Myślenicach. Jest laureatką wielu nagród. Jej prace eksponowano na wystawie indywidualnej w Galerii Regionalnego Ośrodka Kultury w Bielsku-Bialej, w 2001 r. i na wielu wystawach zbiorowych w kraju (m.in. w Lublinie, Krakowie, Cieszynie) oraz za granicą (w Niemczech, Słowacji, Finlandii, Szwecji, Francji). Od 1993 r. współpracuje z Regionalnym Ośrodkiem Kultury w Bielsku-Białej w zakresie realizacji programów edukacji folklorystycznej, przeznaczonych dla uczniów, nauczycieli. Uczestniczyła w projektach edukacyjnych w Państwowym Muzeum Etnograficznym, Centrum Animacji Kultury w Warszawie, Wojewódzkim Ośrodku Metodycznym w Bielsku-Białej oraz w wielu szkołach województwa śląskiego.
/red.K.M./
